Czym są konopie indyjskie? Skąd bierze się ich działanie?

Kannabinoidy to zróżnicowana grupa związków pochodzących z rośliny Cannabis sativa. Delta-9- tetrahydrokannabinol (THC) jest najsilniejszym psychoaktywnym z dotychczas odkrytych kannabinoidów. Jest on używany i nadużywany na kilka sposobów, w tym poprzez palenie, wapowanie i spożycie doustne. THC występuje w formie jadalnej (ciastka, żelki, pastylki do ssania i oleje), jednak najpopularniejszą drogą spożycia jest palenie suszonych liści. THC jest również dostępny w dwóch preparatach farmaceutycznych. Sativex to wyciąg z kannabinoidów, natomiast Dronabinol lub Marinol to doustny preparat enancjomerycznej czystej postaci THC. Toksyczne narażenie na THC wiąże się z tachykardią, nadciśnieniem i nadmierną sedacją. Kannabinoidy syntetyczne stały się szeroko dostępne i stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego, ponieważ ich odpowiedź na dawkę jest w dużej mierze nieznana.

Konopie indyjskie jako źródło produkcji THC i czym ten związek właściwie jest?

Na początek należy rozróżnić pojęcia „marihuana” oraz „konopie”, gdyż nie oznaczają one tego samego. Konopie to gatunek roślin Cannabis sativa L., do której należą między innymi konopie indyjskie (Cannabis sativa indica Lam.). Z kolei konopie indyjskie to substrat w produkcji marihuany.

Spośród różnych rodzajów kannabinoidów występujących w ekstraktach z rośliny Cannabis sativa, trzy znane są jako psychoaktywne: delta-9-tetrahydrokannabinol (delta-9-THC), delta-8-THC i delta-9- tetrahydrokannabidiwaryna. Spośród nich delta-9-THC (zwana zwykle po prostu THC) jest głównym składnikiem psychoaktywnym, za to pozostałe są w 50-70% silniejsze. https://hemplo.pl/kannabinoidy/thc-tetrahydrokannabinol/

Konopie zawierają również niepsychotropowe kwasy kannabinoidowe, które są dekarboksylowane do THC. Inne składniki rośliny obejmują kanabidiol (CBD) i kannabinol, które nie są psychotropowe i nie wiążą się z receptorami CB1 ani CB2. THC jest głównym kannabinoidowym składnikiem marihuany i obecnie jest stosowany nie tylko rekreacyjnie (w formie narkotyków), ale także leczniczo (np. syntetyczne THC – dronabinol) w leczeniu bólu i nudności u pacjentów z rakiem poddawanych chemioterapii.

Najwyższe stężenie THC w konopiach występuje w oleju otrzymywanym z liści i kwiatów, a malejące ilości znajdują się w łodygach, korzeniach i nasionach. Marihuana przygotowana z suszonych kwiatów i liści ma stężenie THC od 0,5% do 5%. Hashish, wysuszona lepka żywica kwiatów rośliny żeńskiej, może zawierać 15-20% THC, podczas gdy chemicznie ekstrahowany olej haszyszowy ma najwyższą zawartość THC spośród wszystkich preparatów marihuany (50-60%). Ponadto produkty CBD mogą zawierać śladowe ilości THC (do 0,2%). Jednocześnie produkty zawierające THC w ilości wyższej niż 0,2% są w Polsce nielegalne. Wyjątkiem jest marihuana medyczna – zalegalizowana w Polsce 1 listopada 2017.

Liście konopi są zwykle palone jak papieros lub fajka (często fajka wodna lub „bongo”), chociaż po podaniu doustnym (np. przygotowywane w pożywieniu lub jako herbata) wywołuje również efekty

psychotropowe. THC można wykryć w osoczu w ciągu kilku sekund po inhalacji dymu z konopi z 10-40% biodostępnością w zależności od doświadczenia palacza. Maksymalne stężenie w osoczu występuje po 3–10 minutach od inhalacji i zazwyczaj mieści się w zakresie 70–160 ng/ ml. Ze względu na swój lipofilowy charakter THC jest szybko usuwane z krwi i odkładane w tkankach tłuszczowych, przy czym poziom w osoczu spada poniżej 20 ng/ ml w ciągu 30-60 minut po paleniu. Biodostępność jest niższa po spożyciu doustnym (6-7%), a wzrost i spadek poziomu THC w osoczu są opóźnione przy tej drodze podania. THC gromadzi się w tkance tłuszczowej i zgodnie z tym szacuje się, że okres półtrwania THC w fazie eliminacji mieści się w zakresie 20-60 godzin, przy czym metabolity są obecne przez dłuższy czas (okres półtrwania w fazie eliminacji 5-6 dni). Eliminacja jest szybsza w przypadku osób stosujących THC w dużych ilościach i regularnie.

Wpływ konopi indyjskich na ludzki organizm

Co najmniej dwa podtypy receptorów kannabinoidowych (CB) zostały odkryte w organizmie człowieka: receptory CB1 i CB2. Biorąc pod uwagę powszechną obecność tych receptorów i ich ligandów, oczywistym jest, że sygnalizacja kannabinoidowa może modyfikować praktycznie każdy sposób naszego zachowania. Mianowicie THC wywołuje następujące efekty:

• –  analgezja,
• –  zwiększony apetyt,
• –  zniekształcone poczucie czasu,
• –  euforia/ dysforia,
• –  osłabione funkcje poznawcze – uwaga, elastyczność behawioralna, pamięć Z kolei w przypadku odstawienia wystąpić mogą: depresja, drażliwość, lęk, zmniejszony apetyt, zaburzenia snu (więcej o objawach odstawienia i uzależnienia przeczytasz w dalszej części materiału). THC pobudza apetyt nawet u osób, które są już najedzone. Ponadto okazuje się, że tego typu działanie kannabinoidów jest selektywne i szczególne w przypadku diet wysokotłuszczowych lub słodko- wysokotłuszczowych. Przykładowo u zwierząt laboratoryjnych nie obserwuje się wzrostu spożycia pokarmu wywołanego przez kannabinoidy u zwierząt otrzymujących tylko standardową karmę. W oreksogennym (pobudzającym apetyt) działaniu THC, syntetycznych i endogennych kannabinoidów pośredniczą receptory CB1. Wpływ THC na zachowania żywieniowe jest prawdopodobnie zależny od mechanizmów zarówno w ośrodkowym, jak i obwodowym układzie nerwowym. W ośrodkowym układzie nerwowym podwzgórze od dawna uznawane jest za odgrywające kluczową rolę w żywieniu i regulacji masy ciała. Podawanie agonistów kannabinoidów wewnątrz podwzgórza wywołuje chęć jedzenia, a aktywność kannabinoidów w podwzgórzu zmienia się w zależności od zmian stanu odżywienia i ekspresji zachowań żywieniowych.

Niekorzystne skutki THC

Cannabis Sativa L. była i jest najczęściej używanym narkotykiem przez ludzi w celach hedonistycznych. THC nie powoduje znaczących zmian fizycznych. Można zgłaszać pewien stopień suchości w ustach, niewyraźne widzenie i ataksję, ponadto dochodzi do przyspieszenia akcji serca. THC może niekorzystnie wpływać na psychikę, funkcje poznawcze i sprawność psychomotoryczną ludzi. Przykładami ostrych niepożądanych skutków dla funkcji poznawczych są: upośledzenie, a nawet utrata zdolności do rozróżniania lub tworzenia przedziałów czasu i odległości.

Intensywne stosowanie THC przez ludzi wiąże się z nieprawidłową funkcją kory czołowej i deficytami neurokognitywnymi, w tym upośledzeniem uwagi, pewnych form zachowań impulsywnych, podejmowania decyzji i/ lub elastyczności poznawczej.

Zachowanie adaptacyjne (np. elastyczność) zależy w dużej mierze od zdolności do modyfikowania zachowania w odpowiedzi na zmiany bodźców środowiskowych. Ta umiejętność – naprzemiennie nazywana zmianą strategii czy elastycznością behawioralną – wymaga zarówno uczenia się nowych relacji bodziec- reakcja, jak i tłumienia reakcji, które były odpowiednie wcześniej, ale już nimi nie są. U ludzi zdolność adaptacji jest zwykle mierzona za pomocą WCST (Wisconsin Card Sorting Task). Testy tego rodzaju ujawniły, że zdolność do adaptacji jest upośledzona w niektórych stanach chorobowych, takich jak schizofrenia, oraz u osób z uszkodzeniem płata czołowego, dostarczając dowodów na deficyt elastyczności poznawczej, który ogranicza zachowania tych osób do niewielkiego, nieelastycznego repertuaru. W podobny sposób intensywne i regularne stosowanie THC wiąże się z obniżoną elastycznością umysłową i ograniczoną zdolnością do przenoszenia uwagi. W zadaniu laboratoryjnym wymagającym od badanych naprzemiennego wybierania dwóch opcji reakcji w celu maksymalizacji zysków pieniężnych, marihuana w zależności od dawki, osłabiła zdolność odpowiedniej zmiany reakcji, powodując w ten sposób utratę zysków pieniężnych.

Długoterminowy wpływ THC na psychikę, funkcje poznawcze i struktury mózgu ludzi nie jest jeszcze znany, ponieważ nie ma doniesień o przedłużonym stosowaniu THC.

THC (marihuana) i możliwe uzależnienie

U ludzi THC wywołuje efekty behawioralne charakterystyczne zarówno dla leków uspokajająco- hipnotycznych, jak i psychodelicznych. „Haj” charakteryzuje się wzmocnionymi skojarzeniami psychicznymi, wyostrzonym poczuciem humoru, zniekształconym poczuciem czasu, zwiększonym apetytem oraz stanem odprężenia, spokoju i snu. Użytkownicy zazwyczaj zauważają przeciwlękowe działanie marihuany, chociaż zwiększony niepokój również nie jest rzadkością. Efekty percepcyjne podobne do psychodelików są czasami zauważane po podaniu dużych dawek, wraz ze zmniejszoną motywacją i upośledzonym funkcjonowaniem poznawczym. Ten zbiór ostrych skutków behawioralnych wywołuje złożony stan, najczęściej określany jako euforyczny, i uważa się, że jest to główny czynnik motywujący do ponownego zażycia marihuany.

Przez wiele lat marihuana nie była uważana za środek uzależniający. Jednak poglądy na ten temat zmieniły się dramatycznie w ostatnich latach i obecnie przyjmuje się, że uzależnienie od marihuany jest

zjawiskiem obserwowalnym coraz cześciej. Mimo to, marihuana powoduje uzależnienie rzadziej niż większość innych nielegalnych narkotyków, a ostatnie badania wskazują, że 9% osób, które próbują marihuany, ostatecznie uzależnia się od niej, w porównaniu z 15% osób, które próbują kokainy i 24% osób, które próbują heroiny. Ponieważ stosowanie marihuany jest znacznie częstsze niż stosowanie innych nielegalnych narkotyków, szacuje się, że uzależnienie od niej jest dwukrotnie bardziej rozpowszechnione niż uzależnienie od kokainy lub heroiny.

Objawy odstawienia obserwuje się u znacznego odsetka osób intensywnie stosujących marihuanę (16%) i obejmują głód konopi, zmniejszony apetyt, utratę masy ciała, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęk, złość i agresję. Początek tych objawów zwykle występuje w ciągu 1-3 dni od abstynencji, przy czym maksymalne efekty obserwuje się po 2-6 dniach abstynencji, a większość objawów ustępuje po 2 tygodniach abstynencji. Jednak niektórzy klinicyści sugerują, że istnieje przedłużony okres karencji do 18 miesięcy, który charakteryzuje się okresowymi deficytami poznawczymi i zaburzeniami snu.

Do czego wykorzystuje się THC?

Konopie i THC w przemyśle

Konopie (zarówno siewne, indyjskie i wszelkie inne) stały się ostatnimi czasy niezwykle popularne ze względu na swoje szerokie zastosowanie, prostotę w obróbce i ekologiczne trendy. Zacznijmy od tego, że rośliny te nie wymagają szczególnych warunków i opieki, mają krótki okres wzrostu (w zasadzie każdego roku można sadzić nowe rośliny i pozyskiwać z nich surowce). Ponadto wykorzystuje się w zasadzie każdy możliwy element tej rośliny. Co można wyprodukować z konopi? Wszelkiego rodzaju odzież, liny, sieci, kosmetyki, wyroby spożywcze, białko konopne (często stosowane przez sportowców na diecie wegetariańskiej), a nawet nici chirurgiczne czy karoserię do samochodu!

Ciekawostka

Po II wojnie światowej, kiedy zapotrzebowanie na stal znacząco wzrosło, Henry Ford wymyślił sposób na jej niedobór. Mianowicie stworzył konopny plastik, z którego wykonano karoserię pojazdu. Był on 25% lżejszy od pozostałych modeli produkowanych w tamtych czasach, a także wyróżniał się dziesięciokrotnie większą odpornością na wgniecenia niż metal. Tak więc rozwiązanie zarówno ekologiczne jak i praktyczne! Pomysł nie przetrwał wyłącznie przez odwieczną walkę z konopiami indyjskimi i wpływom przemysłu wytwarzającego stal.

THC w medycynie

Wskazując na korzystne działanie THC należy podkreślić jego znaczenie w medycynie. Istnieje wiele potencjalnych właściwości terapeutycznych THC takich jak: przeciwpadaczkowe i nasenne, przeciwwymiotne, przeciwskurczowe, przeciwbólowe, w jaskrze, w astmie, w padaczce, jako pobudzające

apetyt, przeciwlękowe, w zespole Tourette’a. W przypadku kilku wskazań terapeutycznych THC daje korzystne wyniki kliniczne, które nie budzą wątpliwości – są to nudności/ wymioty, wspomaganie apetytu, ból i objawy stwardnienia rozsianego.

Jedno z takich wskazań klinicznych dotyczy działania przeciwwymiotnego w przypadku nudności i wymiotów związanych z chemioterapią. THC jest rzeczywiście bardzo skuteczny w kontrolowaniu nudności/ wymiotów u pacjentów z rakiem otrzymujących chemioterapię. Działanie THC redukujące wymioty znacznie przewyższa te zapewniane przez prochlorperazynę (stosowanej przy chemioterapii). Eliminuje całkowicie lub częściowo nudności i wymioty oporne na standardowe leki przeciwwymiotne u 72% pacjentów. Korzystny wpływ THC na nudności/ wymioty jest częściowo równoważony przez zgłaszane przez pacjentów działania niepożądane, takie jak senność, lęk i niepokój, suchość w ustach itp. Jest możliwe, że takie niepożądane skutki uboczne można zminimalizować poprzez jednoczesne podawanie THC i kanabidiolu.

Inne wskazanie kliniczne odnosi się do pobudzającego apetyt działania marihuany i kannabinoidów. Faktem klinicznym jest, że pacjenci z HIV są podatni na znaczną utratę wagi z powodu anoreksji. THC poprawiło apetyt u tych pacjentów, a w konsekwencji przyniosło również poprawę ich stanu odżywienia i innych objawów, takich jak poprawa nastroju i zmniejszenie nudności. THC może również przeciwdziałać anoreksji-kacheksji związanej z rakiem. W rzeczywistości pobudzanie apetytu u palaczy marihuany jest dobrze znanym faktem. Dlatego nie jest zaskakującym, że THC jest uważane za skuteczny lek pobudzający apetyt u pacjentów z rakiem.

Wpływ Cannabis Sativa L. na spastyczność mięśni, drżenie i ból neuropatyczny jest znany od co najmniej XIX wieku. Palenie konopi okazało się łagodzić przewlekły ból, spastyczność nocną, drżenie, zaburzenia równowagi i nerwobóle nerwu trójdzielnego związane z chorobą.

Jak powstaje i jak wytwarza się THC?

Ścieżka biosyntezy THC w konopiach jest skomplikowana i zawiera w sobie wiele szlaków metabolicznych. Zachodzą one kolejno w cytozolu, plastydzie i zewnątrzkomórkowej jamie spichrzeniowej (apoplast) rośliny. Najprościej ujmując – pirofosforan geranylu (GPP) łączy się z kwasem oliwetolowym (OA) i powstaje kwas kannabigerolowy (CBGA). Z kolei z tego kwasu dzięki konkretnym syntazom (w tym przypadku syntaza THCA) powstają wszystkie kannabinoidy. CBGA jest bezpośrednim prekursorem kannabinoidów, które są ozdobione alkilowym pentylowym łańcuchem bocznym. Tak więc, CBGA łączy się z syntazą THCA i powstaje kwas tetrahydrokannabinolowy, czyli THCA. Jest to ostatnia forma w świeżych i nieprzetworzonych konopiach i nie daje ona zbytniego efektu psychotropowego. Mianowicie, by THCA zostało zmienione w THC, a więc substancję, które daje wszystkie opisane wyżej efekty, należy ją zdekarbokyslować. Dekarboksylacja zachodzi pod wpływem ciepła (piroliza podczas palenia lub pieczenia), promieniowania lub spontanicznie podczas przechowywania – związki ulegają relacjom „spontanicznego przegrupowania”.

Syntetyczne THC występuje pod wieloma nazwami i w formie wielu różnych cząsteczek. Każda z tych form ma inne powinowactwo do receptorów CB1 i CB2, które to odpowiadają za ich działanie. Na

podstawie struktury chemicznej cząsteczek zaproponowano klasyfikację syntetycznych kannabinoidów. Ta klasyfikacja obejmuje następujące grupy:

1. –  klasyczne kannabinoidy (serie THC, HU i AM, np.HU-210, AM-906),
2. –  cykloheksylofenole (seria CP, np. CP-47497),
3. –  aminoalkiloindole (seria JWH, np. JWH-018, JWH-073, JWH-250 i niektóre serie AM, np. AM-694),
4. –  eikozanoidy (anandamid, metanandamid),
5. –  kannabinoidy hybrydowe (połączenie cech strukturalnych klasycznych i nieklasycznych kannabinoidów np.AM-4030),
6. –  inne (diarylopirazole, np. rymonabant, naftoilopirole, np. JWH-307, naftylometylindeny). Podsumowanie Cannabis sativa (a także marihuana oraz THC) to jedna z najczęściej używanych substancji psychoaktywnych. Jego użycie podwoiło się w porównaniu z dekadą wcześniej. W tym czasie marihuana zyskała akceptację ze względu na swoją terapeutyczną rolę w leczeniu wielu schorzeń, w tym anoreksji, lęku, bólu neuropatycznego i związanego z rakiem, chorób neurologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane i epilepsja, oraz chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów i choroby zapalne jelit. Istnieje wiele dowodów na to, że THC i CBD, dwa główne związki bioaktywne występujące w marihuanie, odgrywają rolę przeciwzapalną i immunomodulującą, chociaż dokładny mechanizm i złożone interakcje między tymi związkami a ich różnymi celami nie są w pełni poznane. Stosowanie marihuany i syntetycznych THC wiąże się niestety z wieloma skutkami ubocznymi i możliwym uzależnieniem, dlatego jej zastosowanie jest wskazane tylko w uzasadnionych przypadkach.